Перейти к содержанию

Нёбдінса Виттор

Босьтӧма Wikipediaысь
(водзӧ ыстӧма «Савин Öльöксей Виттор»ысь)
Нёбдінса Виттор
Ӧльӧш Виттор
Чужан лун:

10 (22) вӧльгым 1888[1]

Чужанін:
Кулан кад:

1943-ӧд вося моз тӧлысь 11-ӧд лун(1943-08-11)[2] (54 арӧс)

Куланін:
Канму:
Мыйся уджыс:

поэт

Логотип Викитеки Гижӧмтор в Викитеке

Шаблон:Серпасыс абу

Нёбдінса Виттор (збыльвывса ним Ӧльӧш Виттор, рочӧн Савин Виктор Алексеевич, 1888—1943) — нималана коми гижысь, поэт, драматург, коми литератураса классик.

Олан туй

[вежны | Вежны кодировкаын]

В.А. Савин чужӧма 1888 вося вӧльгым тӧлысь 21-ӧд лунӧ Вӧлӧгда губернялӧн Усть–Сысольск уездса Нёбдін сикт улӧ пырысь Трӧшсикт грездын (ӧні Коми Республикаса Кӧрткерӧс район). Велӧдчӧма Нёбдінса земскӧй начальнӧй училишӧын, помалӧма Дереваннӧйса мӧдӧд тшупӧда школа. Та бӧрын писаралӧма да письмӧ новлӧдлӧма, пес кералӧма. Сизим во уджалӧма Украинаса рудникъяс контораын.

Нёбдінса Виттор вӧлӧма коми гижысь котырӧс ӧтувтысьяс пиысь ӧтиӧн, гижысь котырын 1934–ӧд восянь.

1937 вося йирым тӧлысь 8-ӧд лунӧ В. Савинӧс арестуйтӧны, подулавтӧг мыждӧны ("«контрреволюционнӧй буржуазно-националистическӧй котырӧ» пырӧ да «нуӧдӧ ... Коми буржуазнӧй республика лӧсьӧдӧм кузя тыш»). В.А. Савин эз лыддьы асьсӧ мыжаӧн.

1938 вося сора тӧлысь 7-ӧд лунӧ СССР-са НКВД бердын Особӧй совешанньӧ пуксьӧдӧма сійӧс лагеръясӧ 7 во кежлӧ («считая срок с 8 октября 1937 г.») «контрреволюционнӧй удж нуӧдӧмысь». Медводз Нёбдінса Витторӧс мӧдӧдӧмаӧсь «Воркутстрой» лагерӧ, кӧні сійӧ сӧвтӧма изшом баржаясӧ, сэсся вуджӧдӧмаӧсь лагерлӧн видз-му юкӧнӧ. В.М. Полещиков серти, 1940 вося кӧч тӧлысь 26-ӧд лунсянь В.А.Савин вӧлӧма Усва ювывса Адак лагпунктын.

1942-ӧд вося йирым тӧлысь 8-ӧд лунӧ Нёбдінса Витторлӧн пукалан кадыс помасьӧма, но сійӧ олӧма Адакын. Коми гижысь Г.И. Торлопов серти, лагерӧн юрнуӧдысьяс юасьӧмаӧсь Коми АССР-са НКВД-ын веськӧдлысьясӧс, мый вӧчны водзӧ. В.А. Савинӧс чужанінас абу корӧмаӧсь. 1943-ӧд вося урасьӧм тӧлысь 3-ӧд лунӧ сійӧс мӧдӧдӧмаӧсь Кожва лагпунктӧ, кӧні олӧма урасьӧм тӧлысь 13-ӧд лунсянь рака тӧлысь 6-ӧд лунӧдз, а сэсся мӧдӧдӧмаӧсь Сибырӧ. косму тӧлысь 9-ӧд лунӧ В.А. Савин воӧма Прикулька лагпунктӧ (Томсксянь 50 км сайын). Туйын висьмӧм бӧрын Савинӧс йӧртӧмаӧсь лагерса лазаретӧ. сора тӧлысь 1-ӧд лунӧ В.А. Савин гижӧма гортас письмӧ, юӧртӧма, мый ёнмыштӧма, кӧсйӧ пырны уджавны, корӧма сёян-юан мӧдӧдны.

1943 вося моз тӧлысь 11-ӧд лунӧ кулӧма дзескыдінын Ылі Сибирын: Томск кӧрттуйлӧн Ититка станциясянь неылын — Прикулька лагпунктлӧн лазаретын. Дзебаніныс стӧча абу тӧдса.

1955 воын сылысь нимсӧ бӧр бергӧдісны коми йӧзлы.

Гижан удж

[вежны | Вежны кодировкаын]

Нёбдінса Витторлӧн кывбуръяс, сьыланкывъясыс, поэмаяс, «Коми море», «Сьӧлӧм сьылӧм», «Югыд кодзув», «Тиюк» да «Сыктывкар» пыр мусаӧсь коми йӧзлы.

Нёбдінса Виттор — выль коми литератураын подув пуктысьяс пиысь ӧти. Паськыда тӧдсаӧсь сылӧн «Луча» висьт да «Мусюр сайын» очерк.

Нёбдінса Виттор — коми театрлы подув пуктысь. 1921–ӧд воын котыртӧма медводдза «Сыкомтевчук» театральнӧй труппа (Сыктывса коми театрын ворсысь чукӧр), коді 1930–ӧд воын лои КИППТ–ӧн. Тайӧ театр подув вылас 1936–ӧд воын воссьӧма Коми национальнӧй театр.

Шензьӧданаӧн да кузь нэмаӧн коми культураын лоины В.Савинлӧн пьесаясыс: «Шонді петігӧн дзоридз косьмис», «Райын», «Инасьтӧм лов», «Кулӧмдінса бунт». Ставнас гижӧма 30 гӧгӧр пьеса.

Небӧгъяс

[вежны | Вежны кодировкаын]

Нёбдінса Витторлӧн небӧгъяс вояс серти [4]

  • Аркирей: баллада. — Усть-Сысольск, 1922. — 16 л.б.
  • Райын: куим торъя теш. — Усть-Сысольск: Коми книга лэдзанін, 1922. — 39 л.б.
  • Шонді петігӧн дзоридз косьмис: 3 торъя ворсантор. — Сыктывдінкар: Коми книга лэдзанін, 1922. — 26 л.б.
  • Гора Омра: чукӧра вистьталӧм-сьылӧм. — Сыктывдінкар: Коми книга лэдзанін, 1924. — 16 л. б.
  • Гудрасьӧм: ӧти торъя теш: (лӧсьӧдӧма Украинаса «Бывальщина» теш серти). — Сыктывдінкар: Коми нига лэдзанін, 1924. — 19 л. б.
  • Сьылан-лыддянъяс. — Сыктывкар: Коми нига лэдзанін, 1924. — 114 л.б.
  • Тшын: 3 торъя ворсантор. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1924. — 71 л.б.
  • Тӧдтӧм туйӧд: кӧкъямыс торъя драма: (лӧсьӧдӧма П. Бессалько гижӧд «Бессознательным путём» серти). — Сыктывдін кар: Коми нига лэдзанін, 1925. — 72 л. б.
  • Черань: 5 торъя драма: (лӧсьӧдӧма Чижовский гижӧд «Его Величество Трифон» серти). — Сыктывдін кар: Коми нига лэдзанін, 1925. — 52 л. б.
  • Ныв «грек» шобӧм: 3 торъя пьеса коми олӧмысь. — Сыктывкар: Коми нига лэдзанін, 1926. — 45 л. б.
  • Инасьтӧм лов: куим торъя теш: «Райын» пьесалӧн 2-ӧд юкӧн. — Сыктывдін кар: Коми нига лэдзанін, 1927. — 50 л. б.
  • Луча: висьт-збыль / изд. Угор.-фин. отд. Центро-Совнацмена НКП РСФСР. — Сыктывкар: Коми нига лэдзанін, 1927. — 21 л. б.
  • Путкыльтчӧм: революция драма: 5 торъя, 6 юкӧна: (лӧсьӧдӧма Бессалько роман «Катастрофа» серти). — Сыктывдін кар: Коми нига лэдзанін, 1927. — 43 л. б.
  • Ва шыр: кык торъя теш. — Сыктывдін кар: Коми нига лэдзанін, 1928. — 35 л. б.
  • «Вабергач»: драма в 3-х д. — Сыктывдін кар: Коми нига лэдзанін, 1928. — 43 л. б. ; Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1982. - 368 л. б.: портр.
  • Кулӧмдінса бунт: збыль вӧлӧмтор йылысь пьеса: 3 юкӧна, 8 торъя. — Сыктывкар: Коми нига лэдзанін, 1928. — 55 л. б., портр.
  • Сырчик бӧрся: кык торъя теш: (лӧсьӧдӧма «Во время затишья» нима нига серти). — Сыктывдін кар: Коми нига лэдзанін, 1928. — 32 л. б.
  • Знаменньӧ: куим торъя теш. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1930. — 48 л. б.
  • Парма ныв: 4 торъя, 5 юкӧна драма. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1930. — 71 л. б.
  • Арт: ӧти торъя ворсантор. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1931. — 44 л. б.
  • Гижӧд чукӧр: в 2-х т. — Сыктывкар: Коми нига лэдзанін, 1931—1932.
    • Т. 1. — Сыктывкар, 1931. — 284 л. б.
    • Т. 2. — Сыктывкар, 1932. — 349 л. б.
  • Моль: ӧти торъя кык серпаса ворсантор. — Сыктывкар: Коми книга лэдзанін, 1931. — 23 л. б.
  • Гижӧд чукӧр: в 2-х т. Т. 1. — Сыктывкар: Коми нига лэдзанін, 1931. — 284 л. б.
  • Сыктывкар. Жеребцовсянь Карпинскийӧдз: поэма. — Сыктывкар: Коми госиздат, 1935. — 30 л.б.
  • 100 коми сьыланкыв / собрал В. А. Савин — Сыктывкар: Коми ГИЗ, 1936. — 208 л.б.
  • Бӧрйӧм гижӧдъяс / вступ. ст. И. Изъюрова. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1956. — 248 л. б.
  • Чужи-быдми сьӧд вӧр шӧрын: челядьлы кывбуръяс / водзкывсӧ гижис С. Морозов. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во. — 40 л. б.
  • Пьесаяс / Вступит. ст. Г.А. Фёдорова. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1959. — 184 л. б.
  • Кывбуръяс. Поэмаяс. Пьесаяс. Вистъяс. Очеркъяс / Сост. С.М. Морозов. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1962. — 655 л.б.
  • Аркирей: баллада. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1965. — 16 л.б.
  • Эжва дорын: кывбуръяс, вистъяс. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1976. — 88 л. б.
  • Сьӧлӧм сьылӧм: кывбуръяс = Песня сердца: стихи / Сост. Г.И. Торлопов. — Сыктывкар, 1978. — 24 л. б. (Коми отделение добровольного общества любителей книги РСФСР); сост. и вступ. ст. А.Е. Ванеева. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1988. — 143 л.б.
  • Югыд кодзув: кывбуръяс, поэмаяс, ораторияяс, роч вылысь, роча-комиа да роч кывбуръяс / лӧсьӧдіс да водзкывсӧ гижис А.Е. Ванеева. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1980. — 304 л.б.
  • Звени, моя парма: стихотворения, поэмы, пьесы, рассказы. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1983. — 256 с.
  • Мусюр сайын: проза гижӧдъяс / лӧсьӧдіс да примечаниеяссӧ гижис Г.И. Торлопов. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1985. — 368 л. б.
  • Гажӧдчӧй, кор томӧсь: бӧрйӧм гижӧдъяс / предисл. Г.И. Торлопов. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1998. — 334 л.б.
  • Бӧрйӧм гижӧдъяс. – Кывбуръяс, поэмаяс, висьтъяс, очеркъяс, пьесаяс. Избранное. — Сыктывкар: «Издательство «Милета», 2008. — 608 с.
  • Арся мойдкыв: Кывбуръяс, висьтъяс / Ред. А.В. Попов; Художник И.А. Авилова. — Сыктывкар: «Коми йӧзӧдчан керка» КР АУ, 2013. — 48 л.б.

Паметь

[вежны | Вежны кодировкаын]

Ӧшмӧсъяс

[вежны | Вежны кодировкаын]

Ыстӧгъяс

[вежны | Вежны кодировкаын]
  1. ↑ Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
  2. ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF: платформа открытых данных — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 https://bigenc.ru/literature/text/3527114
  4. ↑ Коми Республикаса национальнӧй библиотека
Босьтӧма "https://kv.wikipedia.org/w/index.php?title=Нёбдінса_Виттор&oldid=143495"-ысь