Шеболкин Павел Андреевич
| Шеболкин Павел Андреевич | |
| Чужан лун: |
1905-ӧд вося моз тӧлысь 27-ӧд лун |
|---|---|
| Чужанін: |
|
| Кулан кад: |
1963-ӧд вося кӧч тӧлысь 14-ӧд лун (58 арӧс) |
| Канму: | |
| Мыйся уджыс: | |
Шеболкин Павел Андреевич (Сизь Паш; Выль Паш) (1905—1963) — коми гижысь, вуджӧдчысь.
Олан туй
[вежны | Вежны кодировкаын]Павел Шеболкин чужӧма 1905 вося моз тӧлысь 27-ӧд лунӧ Вӧлӧгда губерняысь Усть-Сысольск уездса Паджгаын (ӧні — Сыктывдін районса Паджга сикт). Водз кольӧма бать-мамтӧгыс: батьтӧгыс кольӧма 6 арӧсын, мамтӧгыс — ӧкмысын. Помалӧма вичкобердса школаын куим класс. Заптӧма пес Нювчим заводлы, уджалӧма озырджык кресттяналы.
1920 восянь велӧдчӧма Усть-Сысольск уездса партия комитетлӧн курсъяс вылын. 1923 восянь вӧлӧма «Комитрестын» курьер-переписчикӧн. Сэки жӧ пырӧма обласьтса сӧветскӧй партшколаӧ. 1920-ӧд воясӧ уджалӧма Сыктывкарса да Изьваса военкоматъясын. Сэсся уджалӧма Коми небӧг лэдзанінын, «Ударник» журналын да Коми гижысь котырлӧн правленньӧын.
1937 воын сійӧс репрессируйтісны, мыждісны буржуазно-националистическӧй контрреволюционнӧй котырлӧн уджӧ пырӧдчӧмысь. 1938 вося сора тӧлысь 7-ӧд лунся шуӧмӧн НКВД-лӧн Особӧй совешанньӧ мӧдӧдӧма сійӧс 5 во кежлӧ лагерӧ. 1942 вося ӧшым тӧлысь 4-ӧд лунӧ мездӧмаӧсь.
Тышкасьӧма Айму вӧсна Ыджыд тыш вылын. Воӧма сэтысь Гӧрд Кодзувлӧн орденӧн да медальясӧн. Война бӧрын сылы ковмис нӧшта кыкысь пукавны дзескыдінъясын. 1956 воын шыӧдчӧма Коми АССР-са КГБ-ӧ; реабилитируйтісны 1956 вося йирым тӧлысь 19-ӧд лунӧ.
Олӧм помланьыс сійӧ уджалӧма радиоын, республикаса да районса газетъясын, Коми небӧг лэдзанінын челядь литература редакторӧн.
Кулӧма 1963 вося кӧч тӧлысь 14-ӧд лунӧ.
Гижан удж
[вежны | Вежны кодировкаын]Усть-Сысольскын комсомолъяслӧн курсъяс вылын велӧдчигӧн П. Шеболкин тӧдмасьӧма уком партияса секретар, коми поэт Виктор Савинкӧд, мый ёна тӧдчис олӧм вылас. Та кадӧ сійӧ ветлывлӧма том коммунаръяслӧн карса клубӧ, лыддьӧма да кывзӧма сэні Виктор Савинӧс, Егор Колеговӧс да мукӧд гижысьӧс, кутӧма ачыс гижны кывбур да лӧсьӧдны сьыланног.
1923 воын йӧзӧдӧма «Югыдлань» медводдза кывбурсӧ «Югыд туй» газетын. Ачыс поэтыс шуӧма, мый гижны босьтчӧма 1926 воын, кор «Коми сикт» газетын йӧзӧдӧма кывбур чукӧр. 1928 воын гижӧма «Джуджыд керӧсын» кывбур, мый лои йӧзкостсаӧс да зэв радейтанаӧн.
1928—1937 воясӧ уна гижӧ: кывбуръяс, поэмаяс, челядьлы мойдъяс, литературно-критическӧй уджъяс. Найӧ петалӧны газетъясын да «Ордым» журналын. Сійӧ пырӧ пролетарскӧй гижысьяслӧн Коми ассоциацияӧ (КоАПП), медводдзаяс лыдын пырӧ СССР-са гижысь котырӧ.
1929 воын гижӧма «Куслытӧм кодзувъяс» поэма — Гражданскӧй тыш кадӧ изьвайывса партизанъяслӧн повтӧмлун йылысь. Та кадӧ жӧ петӧ Павел Шеболкинлӧн медводдза небӧг — «Партизан Ваньӧ», 1930 воын — «Гудӧк» небӧг. «Гудӧк» поэма йылысь ёна вензисны.
Ёна тшӧкыда гижысь нимӧдіс вӧр лэдзысьяслысь уджсӧ: «Трактор вӧрын» (1930), «Вӧрлэдзысьлӧн марш» (1930), «Туганъяс» (1930), «Палаззяса ударникъяслӧн марш» (1933), «Кывт жӧ, вӧрӧй» (1936) да мукӧд.
«Бордъя вояс» кывбур чукӧр (1932) эскӧдіс, мый коми литератураын быдмӧ ыджыд поэт-романтик. 1930-ӧд вояс шӧрын петӧны татшӧм лиричнӧй кывбуръяс, кыдзи: «Гажӧн ыпъялӧ зарниа лун» (1934), «Регыд, регыд ми аддзысям тэкӧд» (1935), «Пӧрысь ниа улын» (1936) да мукӧд.
Лагерын пукалігӧн да кытчӧдз эз реабилитируйтны, Павел Шеболкинӧс абу йӧзӧдӧмаӧсь. 1962 воын йӧзӧдӧма фольклор сюжет подула челядьлы «Повтӧм Васька» мойд. Дасьтӧма бӧрйӧм кывбур чукӧр — «Гыяслы паныд» петӧма 1964 воын.
Павел Шеболкин тӧдса кыдзи вуджӧдчысь. Комиӧдӧма В. Бредельӧс, А.К. Толстойлысь «Роч характер», Ф. Панфёровлысь «Бруски», Н. Островскийлысь «Кыдзи закаляйтчис сталь»; Т. Шевченколысь, Н. Асеевлысь, Я. Смеляковлысь, А. Безыменскийлысь кывбуръяссӧ да мукӧдӧс.
Небӧгъяс
[вежны | Вежны кодировкаын]- Шеболкин П.А. Партизан-Ваньӧ: висьт. — Сыктывдін кар: Коми книга лэдзанін, 1929. — 36 л.б. (серпас) (Школаын велӧдчысьяслы лыддянтор) (молодцовица).
- Выль Паш (Шеболкин П.А.). Гудӧк: поэма. — Сыктывкар: Коми книга лэдзанін, 1930. — 52 л.б.
- Выль Паш (Шеболкин П.А.). Бордъя вояс: кывбур чукӧр. — Сыктывкар: Коми госиздат, 1932. — 150 л.б. (молодцовица).
- Выль Паш (Шеболкин П.А.). Кывбуръяс / Ред. И. Изъюров. — Сыктывкар: Коми госиздат, 1936. — 46 л.б. (молодцовица)
- Шеболкин П.А. Повтӧм Васька: челядьлы мойдкыв / Ред. В.М. Попов; серпасаліс М. Безносов. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1962. — 28 л.б.
- Шеболкин П.А. (Выль Паш). Гыяслы паныд: бӧрйӧм гижӧдъяс / Серпасаліс В.В. Поляков. — Сыктывкар: Коми книжнӧй издательство, 1964. — 107 л.б.
- Шеболкин П.А. Повтӧм Васька: челядьлы мойдкыв / Серпасаліс М.П. Безносов, ред. В.А. Попов. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1981. — 28 л.б.