Петшӧр

Босьтӧма Wikipediaысь
Петшӧр

Петшӧр (латин Urtica) – тайӧ быдмӧг.

Петшöр бурдöдчöмын[вежны | Вежны кодировкаын]

Медвынаöн лыддьöны ода-кора да лӧддза-номъя тӧлысьясӧ петӧм петшöр. Петшöр кор да вужсö косьтöм вылö чукöртöны сорамоз тöлысьясö. Бурдöдчöм могысь нетшкылöмаöсь петшöрсö куш киöн.

Петшöрын уна витамин, сы отсöгöн сувтöдлöмаöсь вир петöм, вöдитчылöмаöсь быдсяма пыкöсъясысь. Петшöр ёнмöдö иммунитет. Петшöра тшай бурдöдö кос висьöмысь, подаграысь, сöн пыкталöмысь да уна мукöд висьöмысь, кыпöдö вирын гемоглобин. Важысянь юрси гылалöмысь да сiйöс ёнмöдöм могысь нывъяс да аньяс петшöр ваöн пожъялöны юрсисö, сынасьöны петшöра ваö кöтöдöм сынанöн. Лоас пö юрсиыд сук, крепыд да шыльыд, öдйö быдмас.

Петшöр йöзкостса эскöмъясын[вежны | Вежны кодировкаын]

Петшöр – вына видзöг.

Важӧнсянь петшöр корсö вöлi пуктылöны сапöг пыдöсö — видзлiсны асьнысö лёк йöзысь. Дасьтылöмаöсь петшöрысь корöсьяс да чышкысьлöмаöсь гортас. Петшöрсьыс весиг кылöмаöсь быдса джодждöраяс, либö кыигас пуктышталöмаöсь петшöрсö тшöтш. Пуктылöмаöсь татшöм джодждöрасö пыранiнас. Лыддьöмаöсь — лёк морт пыригас пö сувтыштас тайö джодждöра вылас да воштас лёк вынсö.

Петшöр отсöгöн мынтöдчылöмаöсь вомидзысь. А сорлавны кö петшöрсö совкöд — тайö лоö пö вына видзöгöн быдсяма керысь-тшыкöдчысьысь. Петшöрсö нэмысь-нэмö лыддьöны мичлун да томлун вайысь быдмöгöн. Эм кö керкаас ичöт челядь, пуктылöмаöсь жыр пельöсас некымын петшöр кор. Сiйö пö вöтлас челядь вежöрысь полöм, дзолюк кутас гежöдджыка висьны да бурджыка узьны.

Таысь кындзи, петшöр вöчö мортöс веськыдöн, повтöмöн, водзмöстчысьöн. Нэмъяс сайын война вылö мунiгöн гöтыръяс пуктылöмаöсь верöсъяслы зептас петшöр кор, мед воас бöр дзоньвидзаöн.

Шулöмаöсь, отсалö пö петшöрыд и капуста пуктiгöн. «Петшöр — лёльöяслы, а капуста — миянлы» кывъясöн град пельöсъясас пуктылöмаöсь и петшöр тшöтш.

Быдмысь тӧлысь дырйи петшöрлöн выныс унджык.

Турун чукöртöм вылö, дерт, вöлiны асланыс лунъяс, кор турунсö лыддисны медвынаöн. Трöича да Иван лун водзын ёнджыка чукöртлiсны быдсяма турунсö. Ветлывлöмаöсь турунысла вой кежлö, öткöнджык, абу позьöма сёрнитны мунiгас и локтiгас, и мед эськö некод эз аддзыв — сэки чукöртöм туруныс вынсö оз вошты. Петшöрын медуна выныс быдмысь тöлысь дырйи. Но медым отсасис петшöрыс, колö быть нетшкыны сiйöс аслыд, сотöм вылö скöравтöг.

Иван лун водзын (сора тöлысь 7-öд лун) öшинь водзö, порог дорö да öдзöс весьтö пуктылöмаöсь некымын петшöр, бытьысь карта пельöсъясö бытшкылöмаöсь да весиг пемöсъяслы пасьтöдлöмаöсь петшöрысь юркытшъяс — ставсö тайöс вöчлöмаöсь, мед быдсяма тшыкöдчысьыс лёксö оз вермы вöчны. Йöв дозмукъяссö тшöкыда мыськылöмаöсь петшöрысь вöчöм ветьöкöн.

Иван лунö жö вöтлывлöмаöсь лудiкъясöс керкаысь петшöр отсöгöн.

Ӧткымынъяс весиг йöвсö кисьтлöмаöсь петшöр вомöн, лысьтысьлöмаöсь петшöрысь юркытш пыр. Петшöрнас ёна зiльлiсны вердны гортса пемöсъясöс, и асьныс шыд пиö, тшай пиö пуктылiсны, öд петшöр ставсьыс кындзи нöшта и зэв колана, уна витамина сёянтор.

Петшöр фольклорын[вежны | Вежны кодировкаын]

Йöзкостын ветлö петшöр йылысь уна шусьöг да кывйöз:

  • Петшöр кодь бытшкасьысь;
  • Петшöрыд сотö, да шыд пиад чöскыд лоас;
  • Петшöрыд том, а курччасьö нин;
  • Кодi водз чеччö – тшак вотö, а дыш да узьысьыд пö петшöрла мунас;
  • Мукöдыскöд ёртасьны, быттьö петшöр вылö пуксьыны.

Ӧшмӧс[вежны | Вежны кодировкаын]