Ньывкай

Ньыв кай (рочӧн Шур) — уркай котырысь лэбач.

Ыджда да рӧм

Тайӧ лэбачыс кальсыяскӧд ӧти котырысь, но на серти тӧдчымӧн мыгӧраджык. Сьӧктаыс овлывлӧ 60 граммӧдз, тушаыслӧн кузьтаыс — 23 сантиметрӧдз. Айыслӧн гӧн рӧмыс гӧрд сэтӧрлӧн кодь, кынӧм улыс рудов, голяыс еджгов. Бордъяс тӧдчӧ вомӧна кык еджыд визь. Нырыс лӧзов, синмыс пемыдперкаль, кокыс пемыдруд. Ныр вылысыслӧн йылыс увлань крукыля. Энь лэбачыс абу гӧрд, а вежов рӧма, юрыс рудовкольквиж.

Паськалӧм

Ньывкай — вӧрса лэбач, пӧткӧдчӧ коль кӧйдысӧн. Коми пармаысь ӧтдор олӧ-вылӧ Европаса, Азияса да Войвыв Америкаса лыска вӧръясын. Миянын олӧны да поздысьӧны Щугӧр, Ыктыль, Печора да Мозын юяслӧн ковтысъясын, а сідзжӧ Урал гӧралӧн войвылын. Уркайяс моз жӧ местаысь местаӧ ветлӧдлысь тылабордаяс. Колльыд ӧд оз быд во ӧтмоза артмы, сы вӧсна, сёяныс кӧ абу тырмымӧн, крукыля ныраясыд лэбӧны мӧдлаӧ, сэні кӧ нинӧм оз сюр, вуджӧны коймӧдлаӧ да с.в. Но лыска пуясаинъясысь ёна оз ылыстчывлыны. Войвывланьӧ кӧ сетчыласны — вӧра-тундра вежтасӧдз сӧмын, лунвывланьӧ кӧ — Новгород, Вӧлӧгда да Псков обласьтъясӧдз, а сідзжӧ Балтика бердса муясӧдз.

Поздйысьӧм

Гозйӧдчыны пондӧны ода-кора тӧлысьын. Позсӧ тэчӧны вӧсньыдик ньӧръясысь да лапъясысь пучер бердӧ, куим-ӧ-нёль метр вылнаӧ. Ортсысяньыс тупкалӧны нитшкӧн да ройӧн, пыдӧсас вольсалӧны турун тылымъяс. Пӧжны пуктӧны вит колькйӧдз, найӧ абу еджыдӧсь, а кельыдлӧз рӧмаӧсь, рудов да гӧрдов чутъясаӧсь.

Сёян

Ньывкайяс медся ёна радейтӧны чӧсмасьны ньыв пу коль кӧйдысӧн. Тулыснас кокалӧны тшӧтш коз пулысь коляоз, тусяпулысь мольяссӧ, гожӧмнас ӧктӧны чӧд вотӧс. Зіля куталӧны тшӧтш и гут-гагъясӧс.

Оласног

Гожӧмсӧ ньывкай коллялӧ кыддза да ловпуа лыска вӧръясын. Унджык кадас лэбалӧны неыджыд кельӧбъясӧн. Кайясыс ӧти чукӧрас овлывлӧны дас витӧдз кымын. Жбыръялӧны пуысь пуӧ да му вылӧ пуксьывлӧны зэв шоча.

Чужанінъяссӧ эновтлывлӧны тӧв пуксьӧм бӧрын — вӧльгым либӧ ӧшым тӧлысьын.

Рӧдвуж кывйын

Ньывкайяслӧн олӧм-вылӧмыс топыда йитчӧма ньыв пуяскӧд, сы вӧсна и сетӧмаӧсь налы коми йӧз татшӧм нимсӧ. Удмуртъяслӧн кывкудъясын эмӧсь жӧ тайӧ лэбачыслӧн нимъясыс, но абу миян кодьӧсь, а асланыс: тэль юбер да горд юбер. Комиӧдны кӧ лоӧ, «вӧрса ябыр» да «гӧрд ябыр».

Мукӧдтор

Ньывкайясӧс кутӧм лэбачьясыс пӧ оз дыр вӧйсасьны йӧзысь да недыр мысти пондӧны нуръясьны сетӧм сёянӧн. Но клеткаӧ йӧршытӧмъясыдлӧн пӧ медводдза лысӧм бӧрас нин мича рӧмъясыс чусмӧны и нэм помыс дженьыдик.

Ӧшмӧсъяс

• Ракин А.Н. Ньывкай // Би кинь, 2014. — 5 №.