Вӧлӧгда губерня
.jpg){kind=link}
Вӧлӧгда губерния — Россияса империяын губерня. Артмӧдӧма 1796 воын. Шӧриныс — Вӧлӧгда.
География
[вежны | Вежны кодировкаын]Вӧлӧгда губерния пукаліс Россияса Европалӧн войвылын, сыысь ыджыдджык вӧлі сӧмын Кардор губерня. Водзынсӧ тайӧ муяс вылас овлісны финн-йӧгра племенаяс. XII нэмын татчӧ воӧны новгородечьяс, панӧны каръяс (Вӧлӧгда, Югдін да мукӧд) да вужйӧдӧны христианство. Новгород усьӧм бӧрын муясыс вуджӧны Москвалы.
История
[вежны | Вежны кодировкаын]1780 воын Кардор (Архангелогородск) губернялӧн куим провинцияысь (Вӧлӧгда, Кардор да Югдін (Великоустюгский) — вӧлі лӧсьӧдӧма Вӧлӧгда наместничество, Вӧлӧгда лои Вӧлӧгда провинциялӧн да Вӧлӧгда наместничестволӧн веськӧдлан шӧринӧн. 1784 воын Кардор наместничество торйӧдӧма Вӧлӧгда наместничествоысь. 1796 воын артмӧдӧма Вӧлӧгда губерня кыдзи торъя асшӧр веськӧдлан мутас, а Вӧлӧгда лои губерняса шӧринӧн.
1864 вося моз тӧлысь 6 лунӧ Вӧлӧгда да матысса 11 шӧр губернялӧн муяс вылын лӧсьӧдӧма Москваса военнӧй кытш.
Губерня юклӧм
[вежны | Вежны кодировкаын]1796 восянь 1918 воӧдз губерня вӧлі юксьӧ 10 уезд вылӧ.
| № п/п | Уезд | Уездса кар | Ыджда, кв.верст |
Олысь лыд, морт |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Вельск уезд | Вельск (1 497) | 21 251,5 | 101 912 (1890 во) |
| 2 | Вӧлӧгда уезд | Вӧлӧгда (17 391) | 5 506,1 | 155 158 (1885 во) |
| 3 | Грязовец уезд | Грязовец (2 301) | 6 901,1 | 98 829 (1885 во) |
| 4 | Кадников уезд | Кадников (1 420) | 15 249,5 | 188 343 (1894 во) |
| 5 | Никольск уезд | Никольск (2 061) | 32 401,3 | 192 349 (1896 во) |
| 6 | Совдор уезд | Совдор (1 710) | 37 276,0 | 120 332 (1897 во) |
| 7 | Тотьма уезд | Тотьма (4 947) | 20 508,0 | 142 682 (1897 во) |
| 8 | Усть-Сысольск уезд | Усть-Сысольск (4 464) | 148 775,0 | 144 350 (1897 во) |
| 9 | Югдін уезд | Югдін (11 137) | 14 912,0 | 144 346 (1897 во) |
| 10 | Яренск уезд | Яренск (993) | 51 000,0 | 46 825 (1897 во) |
Олысь лыд
[вежны | Вежны кодировкаын]XX нэм кежлӧ Вӧлӧгда губернялӧн ыдждаыс лои 402 112 км², олысь лыдыс — 1 493 200 морт. 1897 вося Йӧзӧс гижалӧм дырйи 91,2 % — рочьяс, 8,6 % — коми. Велӧдчӧм йӧзлӧн лыдыс — 19,1 %.
Национальносьт серт и юклӧм (1897 во)[1]:
| Уезд | рочьяс | коми |
|---|---|---|
| Губерняас ставнас | 91,2 % | 8,6 % |
| Югдін уезд | 99,8 % | … |
| Вельск уезд | 99,9 % | … |
| Вӧлӧгда уезд | 99,4 % | … |
| Грязовец уезд | 99,9 % | … |
| Кадников уезд | 99,4 % | … |
| Никольск уезд | 99,9 % | … |
| Совдор уезд | 99,9 % | … |
| Тотьма уезд | 99,9 % | … |
| Усть-Сысольск уезд | 7,6 % | 92,3 % |
| Яренск уезд | 30,9 % | 68,9 % |
1912 воын Вӧлӧгда губерняын оліс — 1649900 морт (мутаслӧн ыдждаыс — 353349 кв. вёрст)[2], 1926 воын — 1053832 морт (ыдждаыс — 112381 кв. км)[3].