Ванеев Альберт Егорович

Ванеев Альберт Егорович
Чужан лун:	1933-ӧд вося сора тӧлысь 18-ӧд лун(1933-07-18)
Чужанін:	Буткан, Удора район, Коми Республика, РСФСР[d], Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз
Кулан кад:	2001-ӧд вося ӧшым тӧлысь 12-ӧд лун(2001-12-12) (68 арӧс)
Куланін:	Сыктывкар, Рочму
Мыйся уджыс:	поэт, учёный-литературовед
Ошканпасъяс да премияяс:

Ванеев Альберт Егорович (комиӧн — Ёгор Альберт) (1933–2001) — коми гижысь, коми литература туялысь, филология наукаясса кандидат (1963), Коми Республикаса нимйӧза поэт (1996).

Олан туй

• 1933, сора тӧлысь 18 лун — чужис Удора районса Буткан сиктын.
• 1955 — помаліс Коми канмуса педагогика институтысь коми кыв да литературалысь юкӧн.
• 1962 — пырис уджавны СССР-са наукаяс академиялӧн Коми филиалӧ кыв, литература да история юкӧдӧ научнӧй сотрудникӧн. Дыр кад чӧж уджаліс Кыв, литература да история институтын литература да фольклор секторын.
• 1963 — Москваын дорйис кандидат ним вылӧ диссертация. Уджыслӧн темаыс — «Вопросы мастерства в коми советской поэзии».
• 1984 — вуджис уджавны Россияса наукаяс академияысь Коми наука шӧринса Президиумӧ, кӧні кутіс веськӧдлыны «Республика Коми» энциклопедия дасьтӧм кузя туясян котырӧн.
• 2001, ӧшым тӧлысь 12 лун — кувсис Сыктывкарын.

Гижан удж

Медводдза кывбуръяссӧ йӧзӧдіс 1949 воын «Войвыв кодзув» журналын, а «Ме чужи Войвылын» медводдза кывбур чукӧр петіс 1960 воын. Сылӧн петавліс 26 кывбур чукӧр: «Ме чужи Войвылын», «Бара кылалӧ йи», «Лун шӧр», «Вежӧдӧны кыдзъяс», «Ловъя би» да мукӧд.

«Зонкаяс йылысь балладаысь», «Сосны под солнцем» да «Лун шӧр» кывбур чукӧръясысь Альберт Ванеевлы 1968 воын сетӧма Коми комсомоллысь премиа. «Талун асылыс сӧдз» кывбур чукӧрысь 1980 воын поэт лои И.А. Куратов нима Коми АССР-са канму премиа босьтысьӧн.

Кывбуръяссӧ да поэмаяссӧ вуджӧдӧма уна кывъяс вылӧ. 1965 восянь — СССР-са гижысь котырӧ пырысь.

Небӧгъяс

Комиӧн

• Ме чужи войвылын. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1960. – 48 л.б.
• Йӧра: [поэма / серпасаліс В.Г. Игнатов]. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1962. – 15 л.б.
• Ми олам сиктын: [челядьлы кывбуръяс / серпасалiсны: Р. Ермолин, М. Безносов]. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1963. – 16 л.б.
• Бара кылалӧ йи...: [поэма, кывбуръяс]. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1964. – 70 л.б.
• Лун шӧр: [кывбуръяс]. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1968. – 120 л.б.
• Кывбуръяс, поэма. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1975. – 207 л.б.
• Талун асылыс сӧдз...: стихи, поэма, венок сонетов. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1979. – 157 л.б.
• Ловъя би: кывбуръяс да поэмаяс. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1983. – 255 л.б.
• Йӧра: [поэма] / Художник А.В. Мошев. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1987. – 16 л.б.
• Войвывса сонетъяс: [кывбуръяс]. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1988. – 222 л.б.
• Еджыд эрдъяса му: кывбуръяс, поэмаяс, вуджӧдӧмъяс. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1993. – 192 л.б.
• Кокни бордъя лым чиръяс: кывбуръяс, кывбура висьтъяс, нӧдкывъяс: посни челядьлы лыддьӧм вылӧ / Худож. В.А. Клейман. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1996. – 62 л.б.
• Гыяс: кывбуръяс да поэмаяс / Худож. Г.Н. Шарипков. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1999. – 368 л.б.
• Бӧрйӧм гижӧдъяс. Т. 1. Кывбуръяс / Бӧрйӧм гижӧдъяса куим небӧгсӧ дасьтіс И.М. Ванеева; ред. П.Ф. Лимеров, серпасаліс Ю.Н. Лисовский, водзкывйыс Е.Ф. Гановалӧн. — Сыктывкар: ГУ Редакция журнала «Арт», 2007. — 464 с.
• Бӧрйӧм гижӧдъяс. Т. 2. Сонетъяс, поэмаяс, кывбура висьтъяс, кывбур циклъяс, вуджӧдӧмъяс / Бӧрйӧм гижӧдъяса куим небӧгсӧ дасьтіс И.М. Ванеева; ред. П.Ф. Лимеров; серпасаліс Ю.Н. Лисовский. — Сыктывкар: ГУ Редакция журнала «Арт», 2007. — 528 с.
• Бӧрйӧм гижӧдъяс. Т. 3. Литература йылысь гижӧдъяс, очеркъяс, висьтъяс, ёрта сёрнияс, казьтылӧмъяс / Бӧрйӧм гижӧдъяса куим небӧгсӧ дасьтіс И.М. Ванеева; ред. П.Ф. Лимеров; серпасаліс Ю.Н. Лисовский. — Сыктывкар: ГУ Редакция журнала «Арт», 2007. — 640 с.
• Ванеев А.Е. Кумач морӧса жонь. Бӧрйӧм гижӧдъяс. — Сыктывкар: Коми гижысь котыр, 2023. — 304 л.б.

Роч кыв вылӧ вуджӧдӧмӧн

• Сосны под солнцем: стихи / Пер. с коми. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1966. – 96 с.
• Лось Васька: [поэма для детей мл. шк. возраста] / Пер. с коми В. Мартынова, М. Соковнина. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1968. – 16 с.
• Голубая тайга: [стихи] / Пер. с коми; худож. В. Лукашов. – М.: Современник, 1972. – 111 с.
• Надпись на снегу: стихи и поэма / Пер. с коми В. Кузнецова. – Москва: Советский писатель, 1975. – 80 с.
• Снежная республика моя: стихотворения, баллады, поэма / Пер. с коми. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1977. – 175 с.
• Наша ягода – брусника: стихи / Пер. с коми. – Москва: Современник, 1983. – 159 с.
• У высоких широт: стихотворения и поэмы: пер. с коми / [худож. С. Болховитинова]. – М.: Советская Россия, 1986. – 102 с.
• Таёжные ручьи: стихи / пер. с коми Г. Фролова. – М.: Советский Писатель, 1989. – 110 с.
• Северные сонеты: стихи / пер. с коми; худож. А. Гаранин. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 2001. – 206 с.
• Лебединая дудка: стихотворения / Пер. с коми А. Расторгуева. — Сыктывкар, 2013. — 208 с. (1 сюрс экз.)

Туясян удж

Альберт Ванеев гижис 300 сайӧ туясян удж.

А.Е. Ванеев уна во туяліс коми литературалы подув пуктысь Иван Куратовлысь олӧм да гижан удж. Пуктіс ыджыд пай Куратов йылысь Казахстанса да Узбекистанса архивъясысь материал корсьӧмӧ.

Бӧръя воясас шыӧдчис Георгий Лыткин, Каллистрат Жаков да Питирим Сорокинлӧн олӧм дорӧ. Найӧ вӧліны и туялысьясӧн, и йӧзӧс нималана югдӧдысьясӧн.

Альберт Ванеев гижис «Сӧвмысь поэзия» (1963), «Время и коми поэзия» (1974) да «Коми-зырянское просветительство» (2001) монографияяс.

Небӧгъяс

• Сӧвмысь поэзия: коми поэтъяслӧн мастерство йылысь пасйӧдъяс. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1963. – 112 л.б.
• Время и коми поэзия. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1974. – 136 с.
• Античность в творчестве И. А. Куратова / А.Е. Ванеев, Н.В. Вулих. – Сыктывкар, 1986. – 35 с. (Серия препринтов «Научные доклады» / Академия наук СССР, Коми филиал; Вып. 156).
• В поисках истины: мировоззрение и эстетические взгляды И.А. Куратова. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1989. – 176 с.
• Коми-зырянское просветительство. Сущность и своеобразие. — Сыктывкар: Эскӧм, 2001. — 224 с.
• Ананий Размыслов: стихи, письма, воспоминания, критика. – Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 2005. – 288 с.

Наградаяс

• 1968 — Коми АССР-са комсомоллысь премиа босьтысь
• 1988 — Коми АССР-са культураын нимӧдана уджалысь
• 1996 — Коми Республикаса нимйӧза поэт
• 1978-1979, 2001 — Коми АССР-са да Коми Республикаса канму премиа босьтысь

Паметь

• 2003 воын Косланын вӧлі гижысьлы сиӧм «Альберт Ванеев — поэт, учёный» научно-практическӧй конференция да «Коми небӧг» гаж.
• 2003 воын Кослан сиктса Шӧр библиотекалы сетӧма А. Е. Ванеевлысь нимсӧ.
• 2007 воын гижысьлӧн чужанінас, Буткан сиктас, мунісны Ванеевлы сиӧм республикаса медводдза лыддьысьӧмъяс, а Ванеевлӧн чужан керка вылӧ ӧшӧдӧма казьтылан пӧв.

Ӧшмӧсъяс

• http://www.emc.komi.com/03/03/007.htm
• Коми Республикаса Национальнӧй библиотека
• Коми Республикаса Национальнӧй библиотека