Холокост
Холокост - Узкӧй вежӧртасын (сідзжӧ Европаса еврейяслӧн катастрофа, Шоах, еврей кыв вылын השׁוֹאָה [Шоах] «катастрофа, катастрофа») - нацистскӧй Германияӧн, сылӧн союзникъясӧн да сотрудникъясӧн европаса еврейясӧс систематическӧй дзескӧдӧм да бырӧдӧм14315. Османскӧй империяын армянскӧй геноцидкӧд тшӧтш сійӧ лоӧ ХХ нэмын геноцидлӧн медся тӧдчана примеръясысь ӧтиӧн.
Паськыд вежӧртасын нацистъясӧн уна сикас этнос да социальнӧй группаясӧс петкӧдлысьясӧс (еврейясӧс, чиганъясӧс, гомосексуальнӧй мужичӧйясӧс, масонъясӧс, надеятӧг висьысьясӧс да вермытӧмъясӧс, сӧветскӧй военнопленнӧйясӧс, полякъясӧс да с.в.) дзескӧдӧм да массӧвӧй бырӧдӧм олӧм дырйи. нацистскӧй Германиялӧн (видзӧд нацистскӧй расӧвӧй политика да фашистскӧй государственнӧй террор).
Германияын власьтö национал-социалистъяс воöм бöрын заводитчис еврейясöс да нацизмлы политическöя паныд сувтысьясöс систематическöя дзескöдöм. Заводитчис концлагеръяс лӧсьӧдӧм, кытчӧ еврейяс да политическӧй оппонентъяс кындзи мӧдӧдлісны и мыждысьясӧс. 1935 воын вынсьӧдісны Нюрнбергса расӧвӧй оланпасъяс.
1938 вося лӧддза-номъя тӧлысь 8 лунӧ Германия пасьтала муніс еврейяслӧн массӧвӧй погром, кодӧс котыртіс власьт — Кристаллнахт. Война заводитчӧм да Польша босьтӧм бӧрын заводитчис еврей геттояс лӧсьӧдӧм. Германия СССР вылӧ уськӧдчӧм бӧрын заводитчис еврейясӧс массӧвӧй бырӧдӧм. 1942 воын заводитчис йӧзӧс массӧвӧя бырӧдӧм вылӧ урчитӧм смертельнӧй лагеръяс лӧсьӧдӧм. Война помын нацистскӧй геноцид дырйи куліс матысса 6 миллион еврей да миллионъясӧн мукӧд йӧз.