Филевскӧй линия

Филевскӧй линия — тайӧ Москваса метролӧн линия, кодӧс восьтісны 1935 вося моз тӧлысь 15 лунӧ Киров диаметр пытшкын, а 1958 вося лӧддза-номъя тӧлысь 7 лунсянь торъя строкаӧн. Карта вылын индöма гöрд рöмöн да 4 номерöн.

История

Стрӧитчӧмлӧн история

Арбатско-Покровская линия стрӧитӧм, кодӧс ӧні шуӧны Москваса метролӧн Арбатско-Покровская линияӧн, — тайӧ сложнӧй да гажтӧм история, тырӧма инженернӧй решениеясӧн, политическӧй влияниеясӧн да виччысьтӧм пӧвъясӧн. Сылöн сöвмöмыс эз пыр лöсяв первойя планъяслы, а кутшöмкö районъясын вöлiны эновтчöм да выльысь восьтöм кадколастъяс.

Висьтлöн заводитчöмöн позьö лыддьыны Улица Коминтерна (öнiя Смоленскöй) да Киевскöй станцияяс костын экспериментальнöй гырысь участок стрöитöм, помасьöма 1937 воын. Тайӧ участокыс, кытчӧ пырис шензьӧдана Смоленскӧй метро мост, первойсӧ уджаліс Киров диаметр (водзӧ вылӧ Сокольническӧй линия) юкӧнӧн. Сійӧ кадся характернӧй признакӧн лои Охотнӧй Ряд станциясянь вилкаӧн ветлӧм, мый петкӧдліс, мый тырвыйӧ метро вез эз на артмы.

1938 воын тайӧ участокыс пырис выль Арбатско-Покровскӧй линияӧ. Колӧ пасйыны, мый Площадса Революций станцияӧдз туннеляяс стрӧитігӧн вӧдитчисны 1935 восянь кольӧм ӧнія подувъясӧн – ресурсъясӧн рациональнӧя вӧдитчӧмлӧн гӧгӧрвоана примерӧн, характернӧй метро сӧвмӧдӧмлӧн медводдза тшупӧдлы. Тайӧ подходыс видзис кад да сьӧм, кӧть и лӧсьӧдіс кутшӧмкӧ сьӧкыдлунъяс проектъяс планируйтӧмын да збыльмӧдӧмын.

Айму вӧсна Ыджыд тыш кадӧ метро стрӧитӧм эз сувт, а муніс тӧдчана испытаниеяс улӧ. Арбатская да Смоленская станцияяс костын туннеля лыйӧм бомба лоис ыджыд пӧвстӧн. Тайӧ лоӧмторйыс петкӧдліс гырысь лэдзӧмлысь уязвимостьсӧ да коланалунсӧ ёнджыка дорйыны, пыдісянь лэдзӧм линияяс. Параллельнӧй пыді участок стрӧитӧм йылысь шуӧм лоис тайӧ сьӧкыд лоӧмторлӧн помкаӧн. Пыр монтаж бӧрйӧмсӧ урчитісны эз сӧмын безопасносьт юалӧмъяс, но и ёнджыка сӧвмысь решение кӧсйӧм, ӧтувъя влияниеяслы этшаджык восприимчивӧй.

Сöвмöмлöн мöд тшупöдыс йитчöма война бöрын выльмöдчöм кадколасткöд. 1953 во кежлӧ «Калининская» - «Киев» участок, гырысь, дась, но сійӧс дзебисны неопределенной кадколаст вылӧ. Станцияяс вöлiны складъясöн, а туннеляяс вöлiны запаснöй подвижнöй состав видзан депоясöн. Линия сӧвмӧдӧмын тайӧ паузаыс йитчӧма политическӧй курс да приоритетъяс вежсьӧмкӧд. Власьт вылӧ воӧм Н.С. Хрущев да сылӧн ресурсъяс видзан политикаыс вайӧдіс Арбатско-Покровская линия стрӧитӧмсӧ первой формаын дугӧдӧмӧ.

Рытыввылӧ пыдісянь лэптӧм линия водзӧ нуӧдӧм пыдди шуисны стрӧитны экономичнӧйджык му Филевскӧй радиус. Тайӧ решениеыс, кутшӧмӧс вынсьӧдісны экономика могъясысь, вайӧдіс ыджыд вежсьӧмъяс метро стрӧитӧмлысь первойя планӧ. Но некымын во мысти выльысь лэдзисны «Калининская» - «Киев» участок, мый йитчӧма стратегия вежӧмкӧд да, гашкӧ, Филевскӧй радиусса му участоклӧн тырмытӧмторъяс тӧдмалӧмкӧд. Сылöн выльысь восьтöмыс 1958 вося лöддза-номъя тöлысь 7 лунö пырис выль Арбатско-Филевскöй линияö. Сыкӧд тшӧтш воссис выль му участок «Киев» - «Кутузовская».

Интереснöйтор – медводз кöсйисны участоксö пыр жö восьтыны Фили станцияöдз, но Кутузовскöй – Фили участок стрöитöмын нюжалöм вöсна линиясö ковмис лэдзны тшупöдöн. Тайӧ тӧдчӧдӧ мытшӧдъяс, кутшӧмъяс йитчӧмаӧсь удж ӧтувтӧмын, кадколастъяс збыльмӧдӧмкӧд да ыджыд инфраструктура проектъяс збыльмӧдігӧн ресурсъясӧн веськӧдлӧмкӧд.

Сідзкӧ, Арбатско-Покровскӧй линия стрӧитӧмлӧн историяыс абу сӧмын стрӧитчан тшупӧдъяслӧн хронология, но и карса инфраструктура сӧвмӧдӧм вылӧ политическӧй решениеяслӧн, технологическӧй позянлунъяслӧн да мӧвпышттӧм обстоятельствояслӧн влияниелӧн визуальнӧй петкӧдчӧм. Сійӧс стрӧитігӧн босьтӧм опыт лоис Москваса метро водзӧ сӧвмӧдӧм могысь дон босьттӧг урокӧн, петкӧдліс кыдзи стратегическӧй планируйтӧм, сідзи и вежсьысь условиеяслы лӧсявны коланалун. Метро вез паськӧдӧм – тайӧ сложнӧй да уна тшупӧда удж, коді корӧ тӧд вылӧ босьтны уна фактор, стрӧитчӧмлӧн техническӧй боксянь сійӧ кадся политическӧй да экономическӧй збыльлунъясӧдз.

Выльмӧдӧм

2016 вося ода-кора тӧлысь 29 лунсянь 2019 вося вӧльгым тӧлысь помӧдз «Филевскӧй» визь вылын уджалісны, медым вочасӧн капитальнӧя дзоньтавны станцияяс да накӧд йитчӧм инфраструктура. Выльмӧдӧм дырйи тырвыйӧ выльмӧдісны став станция комплекссӧ да коммунальнӧй услугаяссӧ.