Леонтьев Валерий Яковлевич
Леонтьев Валерий Яковлевич (1949) — сӧветскӧй да рочмуса нималана сьылысь, Россияса нимйӧза артист, Коми Республикаса нимйӧза артист, «Айму водзын бур уджысь» IV тшупӧда орден, Почёт да Ёртасян орденъяс новлӧдлысь.
Олан туй
[вежны | Вежны кодировкаын]Валерий Леонтьев чужӧма Коми АССР-са Усвавом сиктын 1949 вося рака тӧлысь 19-ӧд лунӧ кӧр видзысьяслӧн семьяын. Челядьдырйиыс кольӧма Кардор обласьтын Холмогор районса Вылыс Матигоры сиктын. 1961 воын семьяыс вуджӧма овны Иваново обласьтса Юрьевец карӧ, кӧні помалӧма школа. Валерий кӧсйӧма лоны океан туялысьӧн да пырны велӧдчыны Дальневосточнӧй университетӧ, но сьӧм тырмытӧм вӧсна эновтчӧма тайӧ мӧвпсьыс. 1966 воын документъяссӧ мӧдӧдӧма ГИТИС-ӧ, бӧръя здукъясас вежӧма мӧвпсӧ да документъясӧ босьтӧма бӧр.
Юрьевецӧ воӧм бӧрын уджалӧма кирпич заводын подсобнӧй рабочӧйӧн, йӧв заводын операторӧн, шабді кыан фабрикаын тесёмщик-смазчикӧн, почталёналӧма, электрикалӧма, вурсьӧма. Сэсся сьылысь вуджӧма Вӧркутаӧ, кӧні пырӧма горнӧй институтлӧн Ленинградса филиалӧ, лаборанталӧма мупытшса сооружениеяслӧн туясян институтын.
1972 вося косму тӧлысь 9-ӧд лунӧ Воркутаын шахтёръяслӧн да стрӧительяслӧн культура керкаын вӧлӧма Валерий Леонтьевлӧн медводдза асшӧр концерт. Тайӧ жӧ воас Сыктывкарын «Карнавал на Севере» сьыланкывйӧн вермӧма «Песня-72» регионса конкурс. Вермӧмысь козин пыдди вӧлӧма Георгий Виноградовлӧн эстраднӧй искусствоса творческӧй мастерскӧйын велӧдчӧм (Москва). Велӧдчӧмсӧ эновтӧма да бергӧдчӧма гортас. 1973—1979 воясын сьылӧма томуловлӧн «Мечтатели» эстраднӧй ансамбльын, а сэсся Коми республикаса филармониялӧн «Эхо» ансамбльын.
1979—1990 воясын Валерий Леонтьев уджалӧма Горький да Ворошиловград (ӧні — Луганск) филармонияясын. 1979 воын пырӧдчӧма том сьылысьяслӧн ставсоюзса конкурсӧ, мый вӧлі мунӧ Ялтаын, да лоӧма вермысьӧн. Сьылӧма 12-минута кузьта «Памяти гитариста» баллада (кывъясыс Роберт Рождественскийлӧн).
1987 воын помалӧма Крупская нима Ленинградса культура институтын режиссёр юкӧн.
Альбомъяс
[вежны | Вежны кодировкаын]Гижӧма 20-ысь унджык альбом; найӧ разалӧмаӧсь миллион тиражӧн.
Фильмография
[вежны | Вежны кодировкаын]Художествоа фильмъяс: «На чужом празднике» (1981); «Дочь полковника» (1982); «Не ходите, девки, замуж» (1985), «Страховой агент» (1985); «Как стать звездой» (1986); «Захочу — полюблю» (1990), «Экстрасенс» (1991); «Золушка» (2003).
Документальнӧй фильмъяс ас олӧм да сьылӧм йывсьыс: «Я с тобой не прощаюсь» (1984), «Валерий Леонтьев» (1987); «По дороге на Олимп: Валерий Леонтьев» (2009).
Наградаяс
[вежны | Вежны кодировкаын]1991 воын Валерий Леонтьев шедӧдӧма The World Music Awards премия, кыдзи медбур сьылысь, СССР-ын сьыланкывъяссӧ медуна вузалысь. Унаысь босьтӧма World Music Awards, ZD Awards, «Овация», «Золотой Граммофон» премияяс. 1980—2001 воясӧ унаысь вермылӧма «Певец года» да «Шоу года» нимпасъясын.
Витысь шедӧдӧма «Овация» россияса национальнӧй премия, на лыдын — 1998 воын «Ловъя легенда» нимпасын; кӧкъямысысь босьтӧма «Шылада туй» («Звуковая дорожка») премия, на лыдын — 2009 воын «Легенда» нимпасын.
СССР-са
[вежны | Вежны кодировкаын]- Ленинса комсомол премия (1985) — томулов пӧвстын сӧветскӧй эстрадаса сьыланкыв паськӧдӧмысь да ыджыд сьылан сямысь
- Украина ССР-са нимӧдана артист (1987)
Рочмуса
[вежны | Вежны кодировкаын]- Россияса нимйӧза артист (1996 вося рака тӧлысь 9-ӧд лун)
- «Айму водзын заслугаясысь» IV тшупӧда орден (2005 вося рака тӧлысь 19-ӧд лун) — шылада искусство сӧвмӧдӧмӧ ыджыд пайысь
- Почёт орден (2009) — Аймуын эстрадаса искусство сӧвмӧдӧмӧ ыджыд пай пуктӧмысь да уна вося сьылан уджысь
- Ёртасян орден (2014 вося рака тӧлысь 31-ӧд лун) — уджын ыджыд вермӧмысь, Россияса социальнӧй да экономическӧй олӧм сӧвмӧдӧмӧ пай пуктӧмысь, гуманитарнӧй юкӧнын уджысь, пӧрадок ёнмӧдӧмысь, оланпас дасьтӧмын зільӧмысь да общественнӧй водзмӧстчӧмысь, уна вося бур уджысь
- Коми Республикаса нимйӧза артист (2009)
- Якутияса Почёта гражданин (2014)
- «Эскӧмысь да шаньлунысь» медаль (2010)
- Москва Правительстволӧн премия литература да искусство юкӧнын (1996)
- Россия МВД-са премия литература да искусство юкӧнын (1999)
Мукӧд канмуса
[вежны | Вежны кодировкаын]- Беларусь Президентлӧн «Искусство пыр — мирлань да гӧгӧрвоӧмлань» премия (сетӧма Александр Лукашенко 2009 вося сора тӧлысь 12-ӧд лунӧ)
Йӧзкотырлӧн
[вежны | Вежны кодировкаын]- «Рочму ловзьӧдӧмысь. XXI нэм» орден (2003)
- Михаил Ломоносов орден (АБОП, 2007)
- Пётр Великийлӧн I тшупӧда орден (АБОП, 2007)
Мукӧдтор
[вежны | Вежны кодировкаын]Валерий Леонтьевлысь нимсӧ сетӧма Сизима кодзув созвездиеын ичӧт планеталы. Нима кодзув пуктӧма Москваын «Кодзувъяслӧн эрдын» (1998) да Витебск карса Славяна базарын «Кодзувъяслӧн аллеяын» (2009).
Ӧшмӧсъяс
[вежны | Вежны кодировкаын]- leontiev.ru
- Коми Республикаса национальнӧй небӧгаин
- Виноградов А., Севрук С. Валерий Леонтьев стал народным артистом Коми // Республика. 2009. 30 дек.
- Вы меня знаете? Валерий Леонтьев – наедине со всеми // Трибуна. 2010. 3 янв. С. 1, 2:
- Кучер Л. Леонтьев Валерий Яковлевич // Республика Коми: энциклопедия. — Сыктывкар, 1999. – Т. 2. С. 199—200.
- Леонтьев В.Я. Валерий Леонтьев: «Живу жизнью, о которой мечтал»/ подгот. Дарья Шучалина // Красное знамя. 2009. 19 марта. С. 4.
- Шевелева Н. Вылет из гнезда «кукушки»: Неизвестные подробности раннего детства Валерия Леонтьева // Красное знамя. 2008. 31 янв.