Биология

Биология — тайӧ наука, коді туялӧ ловъя организмъясӧс, налысь тэчассӧ, уджъяссӧ, сӧвмӧмсӧ, артманногсӧ, эволюциясӧ, ӧта-мӧдыскӧд да гӧгӧртаскӧд йитӧдъяссӧ. Тайӧ паськыд да уна сикас тӧдӧмлунъяслӧн юкӧн, кытчӧ пырӧны Му вылын олӧмлӧн став юкӧныс, микроскопическӧй бактерияяссянь сложнӧй экосистемаясӧдз.

Биология наукаяс

Унджык биология наукаыс ёнджыка специализируйтчӧм дисциплинаяс. Традиция серти найӧс чукӧртӧны велӧдӧм организм сикасъяс серти:

ботаника туялӧ быдмӧгъяс, водоросльяс да грибок кодь организмъяс,

зоология - пемöсъяс да протистъяс,

микробиология — микроорганизмъяс да вирусъяс,

микология — тшакъяс (водзынсӧ ботаникалӧн юкӧн).

Биология пытшкын юкӧнъяс водзӧ юксьӧны либӧ туялан ыджда серти, либӧ вӧдитчан методъяс серти:

биохимия туялö олöмлöн химическöй подув,

биофизика туялö олöмлысь физическöй подувсö,

молекулярнӧй биология — биологическӧй молекулаяс костын сложнӧй йитӧдъяс,

клетка биология да цитология — уна клеткаа организмъяслӧн, клеткаяслӧн,

гистология да анатомия — торъя органъясысь да тканьясысь тканьяс да вир-яй тэчас,

физиология — органъяслӧн да тканьяслӧн физическӧй да химическӧй функцияяс,

этология - ловъя ловъясл?н поводдя,

экология - уна сикас организмъяслöн да налöн гöгöртаслöн öта-мöдсянь йитчöм,

генетика — наследственность да вариабельность образецъяс,

сӧвман биология — онтогенезын организмлӧн сӧвмӧм,

палеобиология да эволюционнöй биология – ловъя природа артмöм да историческöй сöвмöм.

Рӧдвуж наукаяскӧд границаяс вылын артмӧны татшӧмъяс: биомедицина, биофизика (ловъя предметъясӧс физическӧй методъясӧн туялӧм), биометрия, биоинформатика да с. , а бионика артмӧ.

Биология наукаясын вӧдитчӧны видзӧдлан, описание, ӧткодялӧм, историческӧй ӧткодялӧм, экспериментъяс (опыт) да моделируйтӧм (сы лыдын компьютер) методъясӧн.