Лист Ференц

Ференц Лист

Лист Ференц (маддярӧн: Liszt Ferenc, (немечӧн: Franz Liszt) (1811—1886) — нималана маддяр, шылад тэчысь, пианист-виртуоз, педагог, дирижёр, публицист, шылад романтизм сӧвмӧдысьяс пиысь тӧдчана чужӧм.

XIX нэмын Лист вӧлi медпаськыда тӧдса пианистъясысь ӧти. Сы дырйи Европаын дзоридзалӧма концертса пианизм. Листӧс пуктӧны фортепианоӧн ворсысь медыджыд виртуозӧ му югыдын.

Олан туй

• 1811, йирым тӧлысь 22 лун — чужис Австрия империяса Райдинг карын.
• 1823 — «Парижын олӧм»: Листлӧн семьяыс олӧ Париж карын.
• 1825 — гижис «Дон Санчо, али Радейтӧм Изкар» медводдза операсӧ.
• 1876—1885 — велӧдчис Парижын консерваторияын.
• 1835—1848 — «Мунӧм-ветлӧм вояс»: Лист овлiс Женеваын, ветліс Италияӧ — оліс Римын, Неапольын, Флоренцияын, Венецияын. Сетiс концертъяссӧ Европаса уна муын — Маддяр муын, Рочмуын, Австрияын, Испанияын, Португалияын, Турцияын.
• 1848—1859 — Веймар. Лист веськӧдліс Веймар Опера Театрӧн, пуктіс Моцарт, Шуман, Вагнерлӧн операясӧс.
• 1860—1885 — Медбӧръя вояс. Пешт карын (Венгрияын) Лист вӧлi Вылыс шылад школаын президентӧн.
• 1886, сора тӧлысь 31 лун — кулiс Германияса Байройт карын.

Педагог, дирижёр, публицист

Лист сідзжӧ вӧлі нималана дирижёрӧн да велӧдысьӧн. Уна во чӧж Лист сетiс урокъяссӧ том музыкантъяслы. Лист гижис сiдзжӧ Шопен йылысь небӧг, венгрияса чиганъяслӧн шылад йылысь небӧг, да мукӧд тема йылысь зэв уна статья.

Шылад гижӧдъяс

Лист лӧсьӧдіс 647 шылад гижӧд — симфонияяс, рапсодияяс, симфоническӧй поэмаяс, ораторияяс да мессаяс.

Интереснӧй фактъяс

• Лист вӧлі франкфуртса «Единство» масон ложаын.
• 1859 вося йирым тӧлысь 30 лунӧ австрияса император Франц Иосиф сетiс Листлы рыцар ним (чин), сетiс сылы Франц Риттер фон Лист ним. (Ritter (немеч) — рыцарь, верзьӧма морт)

Ӧшмӧсъяс

• Ференц Лист // БСЭ