Фольклор

Фольклор — йӧзкостса творчество, ёнджыкасӧ — вомгора (устнӧй).

Ним артмӧм

«Фольклор» термин чужис Англияын XIX нэм шӧрын. Сiйӧ артмӧ «folk» — войтыр да «lore» — мывкыдлун англия кывъясысь, мый позьӧ вуджӧдны кыдзи «йӧзкостса тӧдӧмлун», «войтырлӧн мывкыдлун».

Мукӧд наукакӧд йитӧд

Фольклор туявсьӧ уна мукӧд наукаӧн. Шыладсӧ туялӧны музыковедъяс, йӧктӧмъяс — хореографъяс, обрядъяс да драма ворсӧмъяс — театроведъяс; пу, сюмӧд, кӧртысь и с.в. вӧчӧмторъяс — искусствоведъяс. Фольклор дорӧ шыӧдчӧны кыв туялысьяс, историкъяс, психологъяс да педагогъяс. Йӧзкостса оласног туялӧ этнография либӧ этнология. Филологъяслы медколана фольклор кыдзи кывйӧн вӧдитчан искусство. Фольклор — тайӧ предмет, кодӧс туялӧ фольклористика. Медуна ӧткодьлуныс фольклористикалӧн этнографиякӧд да литературоведениекӧд.

Сӧвет кадӧ, 1920-30-ӧд воясӧ, фольклор гӧгӧрвоисны вывтi векньыда, да фольклористика кутiсны шуны марксистско-ленинскӧй литературоведениелӧн юкӧнӧн (Соколов Б.М.). XX нэм помланьӧ «фольклор» термин паськалiс. Ӧнiя кадся туялӧмъясын, фольклор — вербальнӧй (кывйын петкӧдчана) духовнӧй культуралӧн став сикас петкӧдчӧм; тайӧ кыв, кодi лои традицияӧн да вужъясис йӧзкостса вежӧрӧ.

Фольклор признакъяс

Фольклорлы, кыдзи аслыссикас культураса петкӧдчӧмлы, лӧсялӧ некымын признак:

• Медводз, фольклор традиция видзӧм, сӧвмӧдӧм да водзӧ вуджӧдӧм мыджсьӧ устность принципъяс вылӧ. «Устностъ» признакыс гӧгӧрвосьӧ кыдз вом гораа (устнӧя) артмӧм, йӧз костын бергалӧм, видзӧм, велӧдӧм, мукӧдыслы сетӧм, босьтӧм.
• Традиция категория петкӧдчӧ фольклорас быдлаын. Тайӧ некымын войтырӧн чӧжӧм опыт, кодi олӧ йӧз вежӧрын да петкӧдчӧ уна сикас формаын. Выль фольклор текстъяс артмӧны сӧмын традициякӧд йитӧдын.
• Вариативность: Быд произведение чужӧ ӧтпырйӧ некымын «вариантын», таын петкӧдчӧ фольклорлӧн унасикаслуныс, джудждаыс.
• Сыкӧд йитчӧ импровизация — сьылiгӧн, висьталiгӧн либӧ мойдiгӧн выль фольклор текст лӧсьӧдӧм.
• Аслыссикасторйӧн лоӧ и синкретизм. Важ обществоын кыв вӧлi йитчӧма эскӧмъяскӧд да йӧзлӧн быдлунся колӧмъяскӧд. Синкретизмлӧн колясъяс тыдовтчӧны обрядъясын, нимкывъясын, хороводнӧй ворсӧмъясын. Шуам, хороводнӧй ворсӧмъяслӧн юкӧнъясыс — кыв, йӧктӧм, шылад, мимика да жест — позьӧ гӧгӧрвоны сӧмын сэки, кор видлалам ӧтлан, хороводысь торйӧдтӧг. Тайӧ свойствосӧ шуӧны «синкретизмӧн».
• Литература дорысь фольклорын лӧсьӧдысьсӧ абу индӧма, висьталӧмторнас вӧдитчӧ быдӧн.

Öшмöсъяс

• Зуева Т.В., Кирдан Б.П. Русский фольклор: Учебник для вузов. 4-е изд. — М.: Наука, 2002.
• История коми литературы: В 3-х т. Фольклор. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1979. — Т. 1.
• Коми фольклор: Хрестоматия / Лӧсьӧдісны да водзкывъяссӧ дасьтісны В.В. Филиппова, Н.С. Коровина. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 2002.
• Костюхин Е.А. Лекции по русскому фольклору: Учебное пособие для вузов. — М.: Наука, 2004.
• Путилов Б.Н. Фольклор и народная культура. — СПб., 1994.
• Филиппова В.В. Фольклор народа коми. — Сыктывкар, 2007. — 220 с.